Jedną z najważniejszych czynności serwisowych jest bez wątpienia wymiana oleju. Dlatego właśnie został opracowany ten poradnik, który omawia zagadnienia wymiany oleju oraz wszystko to, co dotyczy smarowania silnika.
Głównym zadaniem oleju w samochodach jest niedopuszczenie do bezpośredniego kontaktu dwóch współpracujących elementów i smarowanie ich. Przerwanie warstwy oleju, czyli zerwanie tzw. filmu olejowego doprowadza do bardzo szybkiego zużycia silnika.
Po co olej:
- smarowanie
- odprowadzenie ciepła (chłodzi)
- uszczelnia (doszczelnianie komory spalania)
- tłumi hałasy
- zabezpiecza przed korozją
- usuwa zanieczyszczenia
- zmniejszenie tarcia
- zmniejszenie zużycia silnika
- utrzymanie silnika w czystości
- inne
Podstawowe właściwości olejów:
Własność Charakterystyka:
- lepkość w 100°C - Odpowiada w przybliżeniu lepkości oleju w normalnych warunkach pracy silnika
- wskaźnik lepkości - Mówi o tym, jak zmienia się lepkość oleju wraz ze zmianami temperatury
- lepkość w ujemnych temperaturach - Mówi o warunkach startu zimowego silnika
- temperatura płynięcia - Temperatura, poniżej której olej ulega zestaleniu
- temperatura zapłonu - Miara zawartości lotnych składników w oleju
- odparowalność - Miara potencjalnych strat oleju przez odparowanie w czasie pracy silnika
- liczba zasadowa (TBN) - Określa zdolności myjące i neutralizujące oleju
Oznaczenie olejów silnikowych
Wszystkie oleje silnikowe można podzielić na trzy podstawowe grupy:
1) Mineralne
2) Półsyntetyczne
3) Syntetyczne
Każdy olej opisuje kilka podstawowych parametrów takich jak klasa jakości i lepkość. Klasa jakościowa (najczęściej wg API) składa się z dwóch liter (np. SH, CE). Pierwsza określa do jakiego silnika olej jest przeznaczony
,,S,, do benzynowego (silników z zapłonem iskrowym)
,,C,, do Diesla, (silników z zapłonem samoczynnym)
Druga opisuje klasę jakości. Im wyższa litera alfabetu tym jakość oleju wzrasta (olej SJ jest lepszy od SE, a CD od CC).
Jeśli jest oznaczenie SJ/CF to można stosować go zarówno w benzynowych jak i w wysokoprężnych.
Klasyfikacja lepkościowa:
Najczęściej wg SAE, która określa zakres temperatur w jakich może być stosowany. Obecnie produkowane są praktycznie tylko oleje wielosezonowe, więc oznaczenie składa się z dwóch członów (np. 10W-40).
a) Pierwszy z literą W (0W, 5W, 10W) mówi o przeznaczeniu oleju do pracy w zimie. Im cyfra niższa tym olej lepiej sprawdza się w niskich temperaturach.
b) Drugi człon (30, 40, 50) informuje, że olej może być używany w lecie. Im wyższa tym bardziej odporny na wysokie temperatury. Jeśli lepkość będzie źle dobrana (olej zbyt gęsty lub za rzadki) może nastąpić szybkie zniszczenie silnika. Oleje mineralne mają najczęściej lepkość 15W-40, półsyntetyczne 10W-40, a syntetyczne 0W-30, 0W-40, 5W-40, 5W-50.
Kryteria wyboru
Przy wyborze oleju należy kierować się przede wszystkim jego parametrami, a nie marką oraz stosować się do zaleceń producenta pojazdu (np. VW, norma 505.00, 506.00). Można stosować olej o lepszych parametrach, ale nigdy o gorszych. Pojawiły się także oleje do silników zasilanych LPG, ale nie jest konieczne ich używanie, wystarczy przestrzegać terminów wymiany dotychczas stosowanego oleju.
Do nowych i wysilonych silników najlepiej stosować oleje syntetyczne, gdyż zapewniają dobrą ochronę silnika, dłużej zachowują swoje właściwości oraz są bardziej odporne na ekstremalne warunki pracy. Oleje te mają szeroki zakres temperatur i dzięki temu silnik ma prawidłowe smarowanie przy dużych mrozach jak i upałach. Do silników bardzo obciążonych cieplnie, np. benzynowych z turbosprężarką można stosować oleje o lepkości 10W-60, które są bardzo odporne na wysokie temperatury.
Jeśli silnik ma duży przebieg i zaczyna „brać” olej należy przejść z syntetycznego na półsyntetyczny. Jeśli i to nie pomoże trzeba wybrać mineralny. Do mocno wyeksploatowanych silników są specjalne oleje, które uszczelniają i wyciszają silnik oraz zmniejszają zużycie oleju.
Gdy stosowany był olej mineralny niezbyt dobrej jakości, to zalanie do takiego silnika oleju syntetycznego, który ma bardzo dobre własności myjące, spowoduje rozszczelnienie silnika i wypłukanie osadów. A to może skończyć się zatkaniem kanałów olejowych i zatarciem silnika. Jeśli nie wiemy jaki był stosowany olej, a silnik nie ma dużego przebiegu, bezpieczniej jest wlać półsyntetyk, który nie niesie takich zagrożeń jak syntetyk, a znacznie lepiej chroni silnik niż mineralny. Natomiast do silnika o dużym przebiegu bezpieczniej jest zalać olej mineralny dobrej jakości. Ryzyko wypłukania osadów i rozszczelnienia nie będzie wówczas duże. Nie ma określonej granicy przebiegu, przy którym należy przejść z syntetyka na mineralny. Zależy to tylko od kondycji silnika.
Sprawdzamy poziom:
Poziom oleju powinno się sprawdzać co 1000 km, a najlepiej przy każdym tankowaniu lub przed dalszą podróżą. Gdy wystąpi konieczność uzupełnienia oleju,można zastosować do silnika olej innego producenta (innej marki) to powinniśmy dobrać olej:
- o tej samej klasie lepkości
- o tej samej klasie jakościowej
Jeżeli mamy wątpliwości to najlepiej wybrać olej klasy lepkościowej SAE 15W/40 lub 10W/40. Są to optymalne klasy dla warunków klimatycznych w Polsce. Należy zwracać szczególną uwagę na informacje producenta olejów syntetycznych w zakresie mieszalności tych olejów z olejami mineralnymi. Jeżeli takiej informacji nie ma, nie należy mieszać olejów syntetycznych z mineralnymi.
ACEA
Nazywa ACEA (Association des Constructeurs Europeens d'Automobiles) Asocjacja europejskich konstruktorów samochodowych.
ACEA testuje oleje według "europejskiego systemu zachowania jakości dla olejów silnikowych" albo w oryginale brzmi to EELQMS = "European Engine Lubricant Quality Management System".
Tutaj musimy zwrócić szczególna uwagę na fakt, iż, system ten jest jednak bardziej rygorystyczny niż amerykański system API.
Klasyfikacja ACEA dzieli oleje według zastosowania w następujący sposób:
- ACEA A = dla silników benzynowych
- ACEA B = dla silników Diesla w samochodach osobowych
- ACEA E = dla wszystkich "ciężkich silników" Diesla jak np. w ciężarówkach
Za literą oznaczającą przeznaczenie dla odpowiedniego typu silnika jest umieszczana cyfra, która klasyfikuje jakość oleju w sposób podobny do klasyfikacji API.
Czym cyfra jest wyższa, tym wyższa jakość oleju.
Za tą cyfrą, dzielony przez myślnik podany jest rok wydania danej specyfikacji.
Przykład:
Silniki benzynowe:
- ACEA A1 - jakość standardowa;
- ACEA A2 - wysoka jakość standardowa;
- ACEA A3 - wyższa jakość zachowania w stosunku do temperatury oraz oksydacji;
- ACEA A4 - Kategoria zarezerwowana dla przyszłych konstrukcji silników benzynowych wyposażonych w bezpośredni system wtrysku paliwa.
- ACEA A5 - Oleje silnikowe dające możliwość redukcji konsumpcji paliwa oraz umożliwiające wydłużenie rekomendowanych przez producentów przebiegów między obsługowych.
Silniki Diesla dla samochodów osobowych:
- ACEA B1 - jakość podstawowa;
- ACEA B2 - wysoka jakość standardowa;
- ACEA B3 - wyższa nośność sadzy oraz ochrona przed zatarciem;
- ACEA B4 - dla silników z bezpośrednim wtryskiem paliwa.
- ACEA B5 - najwyższa jakość gwarantująca maksymalną oszczędność paliwa.
Silniki Diesla dla samochodów ciężarowych oraz innych ciężkich maszyn:
- ACEA E1 - jakość standardowa;
- ACEA E2 - wysoka jakość standardowa;
- ACEA E3 - wyższa nośność sadzy, lepsza ochrona przed zatarciem oraz czystość wału i silnika;
- ACEA E4 - oleje silnikowe stosowane w nowoczesnych silnikach wysokoprężnych spełniające normy Euro 1, Euro 2, Euro 3 pracujących w najcięższych warunkach eksploatacyjnych, pozwalające na wydłużenie okresów wymian oleju.
- ACEA E5 - oleje stosowane w najnowocześniejszych silnikach wysokoprężnych spełniające wymagania Euro 1, Euro 2, Euro 3. Ulepszona ochrona w stosunku do E4
Specyfikacje ACEA zostały zaktualizowane w latach 1998, 1999 i 2002. Dlatego im wyższy rok ujęty w specyfikacji, tym wyższe wymogi spełniane są przez olej danego typu i jakości.
Kiedy wymieniać?
Aby silnik miał dużą żywotność nie wystarczy tylko stosować właściwy olej, trzeba go również systematycznie wymieniać, zgodnie z zaleceniami producenta. W niektórych samochodach (np. Mercedes, BMW) o wymianie decyduje komputer w zależności od stanu oleju. Jest to najlepsze rozwiązanie, ponieważ wymiana następuje tylko wówczas jeśli faktycznie olej straci swoje parametry.
BEZWZGLĘDNIE PRZY KAŻDEJ WYMIANIE OLEJU WYMIENIAMY RÓWNIEŻ FILTR OLEJU !!
Przykładowe oznaczenia olejów:
Mam nadzieję,że pomoże to w wyborach olejów, jak bym się pomylił w czymś to prosze o PW
Jednak nawet przy kupnie samochodu trzeba specjalistę... Olej wymienię na 10W-40, nowy filtr już zakupiony. Do skrzyni biegów kupiłem gęstszy troszkę 80W-40. Sprzedawca był początkowo sceptycznie nastawiony, jednak poszukał w swojej magicznej książeczce i stwierdził, że jest wskazane mu taki wlać.